تاریخ ترکهای آسیای میانه نوشته واسیلی ولادیمیر بارتولد

تاریخ ترکهای آسیای میانه

تاریخ ترکهای آسیای میانه با مقدمه ای آغاز می شود که در آن نویسنده، پس از اظهار نارضایی از نتایج تحقیقات دانشمندان روس و اروپایی درباره اقوام ترک، مهم ترین مشکلات کار در این زمینه را یادآور می شود. به نظر او، مطالعهٔ قدیم ترین متون تاریخ اقوام ترک مستلزم تسلط بر دانشهایی است که به ندرت در یک محقق فراهم می آید. از جمله آشنایی با زبان این اقوام برای فهم و درک تاریخ و فرهنگ آنها ضروری است. از سویی، منابع مکتوب تاریخ ترکان اغلب به زبانهایی جز ترکی است آنگاه که ترکان سرزمینهایی را تصرف کردند و تشکیل حکومت دادند، نفوذ اقوام مغلوب بر آنان چندان بود که زبان مغلوبان زبان رسمی اختیار شد. از این رو، تاریخ ترکان آسیای شرقی، به ویژه ترکان ساکن مغولستان، تقریباً تنها از راه نوشته های چینی باقی مانده است. درباره ترکان ساکن در بخش غربی آسیای میانه نیز، اطلاعات تاریخی بیشتر از منابع فارسی و تا اندازه ای هم از منابع عربی به دست ما رسیده است. بر همین اساس، به نظر بارتولد، برای نوشتن تاریخ ترکان، بر حسب دوره مورد مطالعه، می باید چین شناس، ایران شناس، یا عرب شناس بود.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی (جلد دوم)