تصویری از ناصر خسرو نوشته علی دشتی

معرفی کتاب تصویری از ناصرخسرو

کتاب تصویری از ناصرخسرو بررسی تحلیلی و انتقادی است نسبتاً اجمالی از شخصیت و اندیشه‌های ناصرخسرو قبادیانی نوشته‌ی علی دشتی فرزند شیخ عبدالحسین دشتستانی (۱۲۷۳-۱۳۶۰)، نویسنده، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس و منتقد ادبی. این کتاب مجموعه‌ی یادداشت‌هایی است که دشتی در واپسین سال‌های زندگی خود درباره‌ی ناصرخسرو نوشته بود، اما به سبب کسالت مزاج و بی‌حوصلگی موفق به تجدیدنظر در آن‌ها نشد و، پس از درگذشت او به اهتمام مهدی ماحوزی تکمیل و تنقیح و در ۱۳۶۲ منتشر شد.

کتاب شامل مقدمه به قلم ویراستار و ۱۴ فصل است و هر فصل به جنبه‌ای از زندگی و سیمای معنوی و فکری حکیم بلخ اختصاص یافته است. دشتی مدعی پژوهشی عمیق و مفصل نیست و تنها کوشیده است تا نیم‌رخی از این شاعر ترسیم کند. وی، در معرفی ناصرخسرو، غالباً از شیوه‌ی تطبیقی بهره گرفته یعنی برای بیان تصورات ذهنی خود از این شاعر او را با اندیشه‌مندان و سخن‌سرایانی چرن ابوالعلای معزی (وفات: ۴۴۹) و کسائی مروزی و سنائی و سعدی مقایسه کرده است. دشتی پژوهش‌گری تیز‌ذهن با شمّ ادبی قوی اما تنگ‌حوصله است؛ در جای‌جای نوشته‌اش اعتراف می‌کند که ناشکیبایی به او فرصت نمی‌دهد از آن‌چه در موضوع خاصی تحقیق کرده فراتر رود. مع‌الوصف نقدها و برداشت‌های او عالمانه و دقیق و عموماً قابل اعتماد است و به نثری استوار، پخته، ملتهب و خالی از لفاظی و حشو و زواید بیان شده است.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی-اسلامی (جلد دوم)؛ انتشارات سروش