سرگذشت موسیقی ایران اثر روح الله خالقی

معرفی کتاب سرگذشت موسیقی ایران

سرگذشت موسیقی ایران اثر روح‌الله خالقی (۱۲۸۵ – ۱۳۴۴ش)، نوازنده‌ی استاد و آهنگ‌ساز برجسته‌ی ایرانی است، که در دو جلد به سال ۱۳۳۵ش منتشر شده است. بنا به اظهار نویسنده، در مقدمه‌ی بخش دوم کتاب، نگارش بخش سوم نیز در نظر بوده که تا پایان عمر استاد عملی نشده است. کتاب، در نوع خود، نخستین تألیف به شمار می‌آید که مرجع مؤلفان بعدی نیز بوده است. خالقی سرگذشت موسیقی ایران را به صورت روایی و قصه‌وار گزارش کرده و شرح حال خود را تا آنجا که با موسیقی ربط داشته در مطاوی آن گنجانیده است. نویسنده مخاطبان خود را هنردوستان نه اهل فن فرض کرده؛ از این رو حتی‌الامکان از کاربرد اصطلاحات و ذکر نکات فنی پرهیز نموده است. حکایت‌های شیرینی که نویسنده نقل کرده خالی از فواید تاریخی نیست. خالقی از نقل برخی مطالب از سفرنامه‌ها و گزارش‌های جهان‌گردان اروپایی و مآخذ دیگر غافل نمانده و در واقع فصل اول کتاب («مقدمه‌ی تاریخی») با استفاده از همین مواد نوشته شده است. جالب‌ترین بخش این مقدمه گزارش تشکیل کلاس‌های آموزش موسیقی در زمان فتحعلی شاه، شرح بازیگرخانه‌ی دربار او و مراسم جشن عروسی در عشایر فارسی در زمان محمد شاه است. سپس نویسنده به شرح حال خود در روزگار کودکی و نوجوانی پرداخته و، ضمن آن، از پدرش سخن به میان آورده که اهل ذوق بوده و نزد استادانی چون میرزا حسینقلی و درویش خان مشق موسیقی می‌کرده است.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396