سلوک نوشته محمود دولت آبادی

معرفی کتاب سلوک

سلوک رمانی از محمود دولت آبادی (تولد: ۱۳۱۹) است، که به سال ۱۳۸۲ منتشر شد. این رمان، که به الگوی بوف کور صادق هدایت (۱۲۸۰ – ۱۳۳۰) نوشته شده، برخلاف آن واقع‌گراست و شخصیت‌های ملموس دارد و حوادث آن در زمان و مکان واقعی و مشخص و معلوم می‌گذرد. «قيس»، شاعر معروف و سرشناس، در میانسالی، به «مهتاب»، دختر جوانی از خانواده‌ای فقیر که مجذوب هنر شاعری اوست دل می‌بندد. دولت آبادی کوشیده است فضای ابهام‌آلود بوف کور را در رمان خود بسازد، اما ابهام سلوک، به خلاف بوف کور، حاصل فضاسازي سوررئالیستی یا به کاربردن نمادهای دیریاب نیست بلکه بیشتر نتیجه‌ی مبهم‌گویی‌های راوی است یعنی کنایه‌هایی که نویسنده به مقتضای اوضاع و احوال سیاسی مجبور شده به کار ببرد یا تعبیرهایی که نویسنده بر زبان راوی گذاشته است تا احساسات اغراق‌آمیز او را نشان دهد. علاوه بر این، سهمی از ابهام رمان سلوک را می‌توان حاصل «جرح و تعدیل»هایی دانست که نویسنده ـ بنا به یادداشتی که در صفحه پشت جلد کتاب آمده ـ در رمان کرده است ظاهراً به این قصد که سلوک از جهت ایجاز نیز با بوف کور همسان شود و همین جرح و تعديل‌ها تناسب ساختار رمان را به هم زده است. دولت آبادی، در این رمان، شیوه‌ی روایت خطی معمول در دیگر آثار خود را کنار گذاشته اما زبان اطوکشیده‌ی خود را حفظ کرده است ـ زبانی که گاه یکدستی خود را از دست داده و در بسیاری جاها با تعبیرات عامیانه‌ای آمیخته شده و از همخوانی با بافت کلی آن دور شده است.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396