مانلی و خانه ی سریویلی نوشته نیما یوشیج

معرفی کتاب مانلی

مانلی (۱۳۳۶؛ سروده‌ی خرداد ۱۳۲۴) منظومه‌ای از نيما يوشيج است.

مانلیِ ماهی‌گیر شب‌ها به امید صید، ناو به دریا می‌راند. در یکی از شب‌ها دریا توفیدن و غریدن می‌گیرد. مانلی اندیشناک می‌شود و بهتر می‌بیند که بازگردد و در نزدیکی ساحل در جستجوی صید باشد، اما خیالش او را به راه دیگر می‌برد. ناو را می‌گذارد تا هر کجا که بخواهد برود. ناگاه در مقابل چشمش پری‌پیکری دریایی ظاهر می‌شود و می‌پرسد که به چه کار بدانجا آمده است. مانلی اگر چه بسیار ترسیده است ولی شرح زندگی فقیرانه و مرارت‌بار خود را باز‌می‌گوید. پری با وعده‌های شیرین او را به نزد خویش می‌خواند و از درد دل خود می‌گوید و مرهم دردش را غذای سفره‌ی مانلی می‌داند. مانلی تصمیم به بازگشت می‌گیرد ولی نمی‌تواند در برابر سخنان پری و زیبایی دلفریب او تاب بیاورد. پس غذا و پیراهن و دام خود را که پری طلب کرده است به او می‌دهد و از هوش می‌رود و دریا هر دو آنان را می‌بلعد. هنگام سحر مانلی خود را نزدیک ساحل و در همان راهی که می‌آمده است می‌بیند. یادش می‌آید که هر آنچه داشته نزد پری گذاشته و قول داده است که زود بازگردد. در راه بازگشت به ساحل یاد زنش که چشم به راه اوست و سگش پاپلی که به انتظارش بیدار نشسته است او را مشغول می‌کند ولی همه‌چیز به چشمش دگرگونه و بیگانه جلوه می‌کند. همچنان به دریا رغبت دارد. دلش می‌خواهد که هر لحظه به افسانه‌ی دریا گوش دهد و با او از غم و اندوه خود بگوید و «همان بود بجاتر که به دریای گران گردد باز».

نیما در نامه‌ای این منظومه را از نظر معنی جوابی بر افسانه‌ی ژاپنی «اوراشیما» دانسته است. در این افسانه اوراشیمای ماهی‌گیر یکی از شب‌ها که مثل همیشه در قایقش مشغول ماهی‌گیری است به بی‌راهه می‌رود. دختر دریای ژرف او را با خود به قعر دریا می‌برد و به التماس از او می‌خواهد که شبی را در کنارش بگذراند. اوراشیما می‌خواهد به خانه و نزد فرزندانش بازگردد اما دختر التماس می‌کند و دل اوراشیما به رحم می‌آید. فردا دختر او را به ساحل بازمی‌گرداند و هنگام خداحافظی جعبه‌ای به او می‌دهد. اوراشیما با عجله به خانه‌ی خود می‌رود اما خانه را متروک و خزه گرفته می‌یابد. در جستجوی همسر و فرزندانش برمی‌آید اما هیچ‌کس او را به جا نمی‌آورد. سرانجام پیرمردی می‌گوید که زمانی ماهی‌گیری به نام اوراشیما زندگی می‌کرده که غرق شده است و حالا فرزندان او و فرزندان فرزندان او همگی مرده‌اند. اوراشیما غرق در ناامیدی به یاد جعبه‌ی دختر دریا می‌افتد و آن را می‌گشاید. بخاری برمی‌خیزد و اوراشیما ناگهان پیر می‌شود و روی ماسه‌ها دراز می‌کشد و می‌میرد. داستان اوراشیما نوشته‌ی تاکاماتو يوشيو، نویسنده‌ی ژاپنی که برگرفته از همین افسانه‌ی کهن است با ترجمه‌ی صادق هدایت در دی ۱۳۲۳ در مجله‌ی سخن به چاپ رسید.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387