زندگینامه و معرفی آثار یحیی آرین پور

یحیی آرین‌پور، (احتمالا ۱۲۸۶ (یا به قولی 1278؛ به تصریح خود سال تولدش معلوم نیست)؛ تبریز – آبان ۱۳۶۴؛ تهران ؟) ادیب و پژوهشگر. در دوران مشروطه‌خواهی چشم به جهان گشود و نخستین سال‌های کودکی را در انقلاب خونین آذربایجان گذراند. در دوران تحصیل، هم‌دوره‌ی شهریار و حبیب ساهر و رعدی آذرخشی و از شاگردان تقی رفعت و احمد کسروی بود. در ۱۲۹۸ که سال آخر دبیرستان را می‌گذراند شش شماره از مجله‌ی ادب را انتشار داد. پس از پایان تحصيل به خدمت وزارت دارایی درآمد و سی‌و‌اندی سال در این اداره خدمت کرد.

کار بزرگ او که سال‌های درازی از عمرش (۱۳۲۴ تا ۱۳۴۴) صرف تألیف آن شد از صبا تا نیما (۱۳۵۰؛ دو جلد) بود که بی‌تردید در زمینه‌ی ادبیات دو سده‌ی اخیر و خصوصأ عصر مشروطیت بی‌نظیر است. دنباله‌ی این اثر سال‌ها پس از درگذشت وی با عنوان از نیما تا روزگار ما (۱۳۷۴) منتشر شد. دقت آکادمیک و احاطه‌ی مؤلف بر موضوعات مورد بحث، و صحت اطلاعات ارائه شده در این اثر که مبتنی بر مستندات و منابع فراوان است، و همچنین شیوه‌ی او در بررسی تاریخ ادب به موازات تحولات اجتماعی – سیاسی، در میان آثار پژوهشی فارسی چشمگیر و قابل تحسین است. تفکر و بینش ادبی او عمدتا تحت تأثیر نهضت ادبی بود که تقی رفعت با نشر روزنامه‌ی آزادیستان در آذربایجان به راه انداخت. به زبان روسی تسلط داشت و با انگلیسی و فرانسوی آشنا بود و چند ترجمه هم از او باقی است. به تفنن شعر نیز می‌سرود و «دانش» تخلص می‌کرد.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387