سرشک نوشته محمد حجازی

معرفی کتاب سرشک

سرشک رمانی از میر محمد «مطيع الدوله»‌ی حجازى (۱۲۷۹ – ۱۳۵۲) است که به سال ۱۳۳۲ منتشر شد. بخش اول کتاب حدیث عشق نویسنده و «مریم»، همبازي دوره‌ی کودکی اوست و بهانه‌ای برای روایت قصه‌ای که ماجراهای آن در امریکا رخ می‌دهد. مریم مهمان نویسنده است، ناگاه یک گل اطلسی از شاخه‌ی درخت می‌افتد و به موی مریم گیر می‌کند.

حجازی، در سال‌های پُرماجرای ۱۳۳۰، فارغ از حوادث مرگ‌باری که به میهنش می‌گذشته، یک زندگی‌نامه‌ی امریکایی را روایت می‌کند تا به خوانندگان خود درس عبرت دهد و به قول خودش، «به خوشبختی خانواده‌ها و در نتیجه به سعادت جامعه کمک کند». چهره‌های داستان در دل‌مشغولی عاشقانه‌شان خلاصه شده‌اند و ابعاد دیگر روحیه و آنان توجه نویسنده را جلب نکرده است. آنان سطحی و ساده‌اند و پیچیدگی درونی شخصیت‌های رمانی را نیافته‌اند. حجازی با نثری رمانتیک به وصل و جدایی و حسرت و آرزو و بیش از همه به احساسات می‌پردازد و به جای تحلیل روابط شخصیت‌ها و حالات باطنی آنان، به نصیحت روی می‌آورد: سیرت و اخلاق خوب بهتر از صورت زیباست؛ فساد اخلاق ناشی از تربیت بد است. نثر پر تشبیه نویسنده گاه قدیمی‌ماب می‌شود. گفتگوها نیز حالت طبیعی و محاوره‌ای نیافته‌اند و بی‌توجه به لحن گویندگان آن‌ها سنگین و ادیبانه از کار درآمده‌اند.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396