عالیجناب سرخپوش و عالیجنابان خاکستری نوشته اکبر گنجی

به گمان من فعالترین شکاف عرصه سیاسی (Polity) ایران در حال حاضر شکاف میان گروههای اقتدارگرای پوپولیستِ سرکوبگر از یک طرف و گروههای مدافع آزادی و دمکراسی از طرف دیگر است اما فعال ترین شکاف جامعه مدنی (Civil Society)، شکاف نوگرایی و سنت گرایی است. شکاف نسلی ایجاد شده طی دو دهه گذشته، اینک جامعه را با نسل جوانی با مطالبات کاملاً متفاوت از مطالبات نسل انقلاب روبرو کرده است. برای اینان آزادی های اجتماعی در اولویت قرار دارد و سبکهای زندگی متنوع و متفاوتی را دنبال می کنند که تصورش برای افراد و گروههای خط مقدم مبارزه مردم سالاری و آزادی عقیده و بیان بسیار دشوار است. مجموع یادداشتهای کتاب عالیجناب سرخپوش و عالیجنابان خاکستری در ادامۀ کتاب تاریک خانه اشباح، کل تاریکخانه اقتدارگرایان را به نقد و چالش گرفته و معیار و پیش فرض اصلی او قبول دمکراسی، آزادی، حقوق بشر، تنوع و تکثر، تساهل و مدارا و… است. در این میان دلبستگی به دین و درد دینداری همچنان یکی از مشغله های اصلی ذهنی وجودی نگارنده است. روایت عقلانی رحمانی از دین قرائتی سازگار با مدرنیته و مفهوم بنیادین آن، عقلانیت انتقادی است. دینداران با تأکید بر «تجربه امر قدسی» نه تنها گوهر دیانت را پاس می دارند و دینداری را بسط میدهند بلکه با پذیرش عقلانیت انتقادی بـر پذیرش تجدد و نظام اجتماعی مدرن راه میگشایند از نظر من در دوران جدید تنها با قرائت عرفانی اخلاقی می توان از دین دفاع کرد.

برخی از اصلاح طلبان به شدت نگران مطالبات اجتماعی و تحول در «حوزهٔ خصوصی شهروندانند» اینان برای آنکه آرمانها و آرزوها و مدل مطلوبشان بر باد نرود، خواهان کنترل فرایند دمکراسی و نتایج آنند و در واقع از دمکراسی هدایت شده» حمایت می کنند از نظر اینان قشریتِ تحمیلی ایدئولوژیک نباید به وسیله فرایند دمکراسی از عرصه خصوصی محو گردد. لذا «حق انتخاب» نادیده گرفته می شود و نتایج مردم سالاری به شرطی پذیرفته می شود که با اسطوره ها، تابوها و عُرفها تعارض نداشته باشد این رویکرد به گمان من ناشی از بدفهمی معنای دمکراسی است.
دمکراسی روشی است معین برای رسیدن به نتایج نامعین. بر اساس این روش، حکومت بدون خونریزی و از طریق انتخابات مستمر تعویض می شود، آزادی اقلیت و مخالفان برای همیشه تضمین می گردد دگراندیشان اندیشه های بدیل را بسط می دهند و دگرباشان سبکهای مختلف زندگی را تبلیغ و محقق می کنند. قدرت توزیع می شود، حکومت حق مردم و مبتنی بر رأی آنان است، هیچ کس بهتر از خود مردم سعادت آنان را تشخیص نمی دهد هیچ کس نمی تواند خود را دلسوزتر از دیگران محسوب کند و به جای دیگران درباره سرنوشت آنها تصمیم بگیرد، حکومت هیچ فرد گروه حزب ایدئولوژی و مکتب از قبل تضمین نمی شود و اگر شهروندان نظام فکری و اجتماعی خاصی را نخواهند، آن نظام با خواست مردم صحنه را ترک خواهد کرد.

۵. انتشار یادداشت خرید کتاب عالیجناب سرخپوش و عالیجنابان خاکستری واکنشهای زیادی برانگیخت. در بخش ضمائم برخی از واکنشهای اصلاح طلبان نسبت به یادداشت یادشده گرد آمده است تا نشان داده شود یادداشتهای پس از مقاله یادشده در چه فضای سنگینی نوشته شد و نویسنده ضمن آنکه پروژه اصلی خود را پیش برد، همزمان مجبور بود به انتقادات دوستان اصلاح طلب پاسخ گوید و نشان دهد راهی که می رود حقیقت خواهانه اصلاح طلبانه و به سود جنبش جامعه مدنی و جبهه دوم خرداد است.

منبع: مقدمه کتاب