گنج شایگان نوشته سیّد محمدعلی جمالزاده

معرفی کتاب گنج شایگان

جمالزاده را در ایران بیشتر به عنوان یکی از پیشکسوتان و راهگشایان نثر و داستان نویسی معاصر فارسی می شناسند و به کوشش های ارزنده او در زمینه مسائل اجتماعی و تاریخی و اقتصادی توجه چندانی نشده و حتی گنج شایگان که بی گمان مهم ترین اثر او در این زمینه محسوب می شود، از شهرت کمتری برخوردار است. گنج شایگان بی تردید از گنجینه های نادری است که به واقعیت های اقتصادی دوران حساسی از تاریخ این مرز و بوم می پردازد و از آمار و اطلاعات مربوط به صنایع و معادن و صادرات و واردات و وامهائی که ایران از کشورهای خارجی دریافت کرده تا جزئیاتی درباره گلدوزی و ایجاد جنگل های مصنوعی و هزینه زندگی در تهران را در بر می گیرد. اگر بیاد آوریم که جمالزاده این مطالب را زمانی تهیه کرده که هنوز «اداره آمار و احصائیه» در ایران تأسیس نشده بود و اگر به گستردگی اسناد داخلی و گزارش ها و سفرنامه ها و حتی مقالات روزنامه های خارجی که مورد استفاده او بوده است توجه کنیم، آنگاه ارزش و اعتبار کار او را بیشتر و بهتر درک خواهیم کرد. گذشته از گرداوری، تفكيك، طبقه بندی و تشریح اغلب آمار و اطلاعات موجود درباره اوضاع اقتصادی ایران در آستانه قرن بیستم در واقع مهم ترین جنبۀ گنج شایگان است، روش نسبتا دقیقی که در ارائه که آنها به کار رفته نیز شایان توجه بسیار است.