زندگینامه و خرید کتاب های مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث (زاده اسفند ۱۳۰۷ توس و درگذشته شهریور 1369؛ تهران) شاعر، متخلص به «امید» با نام قلمي «م. امید»؛ ادیب. نام‌های مستعار در مطبوعات: «م. دایم»؛ «توران پردیس»؛ «قلندر».

پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، وارد هنرستان شد و دوره‌ی آهنگری را در ۱۳۲۶ به اتمام رساند. چند ماهی در مشهد به کار آهنگری و چاقوسازی پرداخت. ظاهرا در همان سال عازم تهران شد و در پَلَشت ورامین به آموزگاری اشتغال یافت. بعدها پا به عرصه‌ی مطبوعات و امور سینمایی (دوبله‌ی فیلم‌های مستند در مؤسسه‌ی گلستان فیلم) گذاشت. در ۱۳۳۳ دستگیر شد و مدتی را در زندان گذراند. پس از آزادی از زندان در رادیو مشغول به کار شد. در نیمه‌ی دهه‌ی ۱۳۴۰ بار دیگر، اما این بار به اتهامی غیر سیاسی نُه ماهی در زندان به سر برد. در اواخر همين دهه برای کار در تلویزیون به آبادان رفت. در ۱۳۵۳ به تهران بازگشت و به کار در رادیو و تلویزیون ملی ایران ادامه داد و در همین دوره «جایزه‌ی ادبی فروغ» را به عنوان «شاعر سال» از آن خود کرد. در 1356 به تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های تهران و تربیت معلم و ملی پرداخت. در ۱۳۶۰ بدون حقوق و با محرومیت دائم از خدمات دولتی بازنشسته شد. در ۱۳۶۹ برای اولین و آخرین بار به اروپا سفر کرد و طی این سفر چند جلسه‌ی شعرخوانی برگزار نمود. در نخستین «جشنواره‌ی بین‌المللی شعر فجر» (۱۳۸۵) در بخش شعر ملی و میهنی شاعر برگزیده شد.

هنگامی که در مشهد زندگی می‌کرد به انجمن‌های سنتی ادبی رفت‌و‌آمد داشت. در همین دوران عبد الحسين نصرت اصفهانی معروف به «منشی‌باشی» که بر او سمت استادی داشت تخلص «امید» را برایش برگزید و او در محافل ادبی با وجود سن کم به «امید شعر کهن» لقب یافت. اما در تهران اوضاع به گونه‌ای دیگر بود و اغلب محال ادبي تحت تأثیر گرایش‌های سیاسی به‌ویژه متمایل به «حزب توده‌ی ایران» بودند. با این حال اخوان به سادگی جذب القائات حزبی نشد و حتی مدتی طول کشید تا به ضرورت نوگرایی و ایجاد تحول در شعر و انواع شعری روی بیاورد.

اخوان ثالث از پیشکسوتان شعر امروز فارسی، به‌ویژه شعر نو حماسی و اجتماعی است. کار شاعری را بر پایه‌های شعر کلاسیک فارسی استوار ساخته و بعد از آشنایی با نیما یوشیج، اسلوب شعری خود را تحت تأثیر شعر وی دگرگون کرد. وزن را با شعر فارسی همراز و همدم می‌دانست و کلام بی‌وزن را شعر کامل نمی‌پنداشت. مانند نیما یوشیج وزن و قافیه را پذیرفته بود، اما هر دو را نیازمند گسترش می‌دانست. احاطه‌ی او در شعر قدیم و ادب فارسی، تأثیر به‌سزایی بر اثبات حقانیت شعر نو داشت. او با انتشار کتاب زمستان (۱۳۳۵)، یکی از معتبرترین شالوده‌های شعر نو را بنا نهاد و ثابت کرد که سرودن شعر در قالب نو از عجز و ناتوانی شاعر نشأت نگرفته بلکه ضرورتی گریزناپذیر است.

انس و الفت اخوان ثالث با شعر و ادب گذشته، ذهنش را به سوى افق‌های تازه کشاند و سبب خلقِ زبانی مختصّ خود او شد که هم شوکت و شکوه سبک خراسانی را داشت و هم از زبان امروزین مایه می‌گرفت. از آن‌جا که به تصویرسازی اعتقاد چندانی نداشت و آن را هدف شاعر نمی‌دانست، در شعرهایش گاه به اوج تصویرسازی می‌رسید و گاه به‌کلی از آن غافل می‌ماند.

اخوان از تغزل‌گویی به حماسه‌سرایی رسید و شاعری اجتماعی شد اما بینش اجتماعی‌اش در پی تلاطمات جامعه به سرعت دچار یاس گردید و او را حماسه‌سرای شکست ساخت و این حسِ گرانِ شکست و اندوه خصیصه اشعار او شد. با این حال در دهه‌ی ۱۳۴۰ لحن و زبانش بیشترین تأثیر را بر سرایندگان شعر اجتماعی داشت. از ویژگی‌های مهم شعر او لحن روایی و داستان‌سرایانه‌ی آن‌ها است.

سایر دفترهای شعر: ارغون (۱۳۳۰ یا ۱۳۳۱) آخر شاهنامه (۱۳۳۸)؛ از این اوستا (۱۳۴۴) پاییز در زندان (1348) عاشقانه‌ها و کبود (۱۳۴۸)؛ دوزخ، اما سرد (۱۳۵۷)؛ ترا ای کهن بوم و دوست دارم (1368).

منظومه: شکار (۱۳۴۵)؛ زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست، باید زیست، باید زیست!… (۱۳۵۷)؛ سواحلی (۱۳۸۱).

داستان بلند برای نوجوانان: درخت پیر و جنگل (۱۳۵۵؛ نگارش: فروردین 1349).

مجموعه داستان: مرد جن‌زده (۱۳۵۴).

پژوهش‌های ادبی: بدعت‌ها و بدايع نیما یوشیج (۱۳۵۷)؛ نقیضه و نقيضه‌سازان (۱۳۷۴)؛ عطا و لقای نیما یوشیج (۱۳۷۶).

مجموعه مقالات: حریم سایه‌های سبز (۱۳۴۹؛ جلد اول، ۱۳۴۹؛ جلد دوم، ۱۳۷۳).

گفتگوها: صدای حیرتِ بیدار (۱۳۷۱؛ زیر نظر مرتضی کاخی).

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387

-15%

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

ارسال رایگان سفارش ها

امکان مرجوعی کتاب

ضمانت اصالت

پرداخت امن