ترجمه تفسیر طبری

معرفی کتاب ترجمه‌ی تفسیر طبری

ترجمه‌ی تفسیر طبری کهن‌ترین ترجمه و تفسیر فارسی شناخته‌شده‌ی قرآن و هم از جمله قدیم‌ترین نمونه‌های نثر فارسی از مترجمانی ناشناخته در نیمه‌ی دوم قرن چهارم هجری است.

تفسير محمد بن جریر طبری (وفات: ۳۱۰)، مفسر و مورخ بزرگ ایرانی به نام جامع البيان في تفسير القرآن، از مهم‌ترین، کهن‌ترین، و مفصل‌ترین تفاسیر قرآن مجید است. در دیباچه‌ی کتاب آمده است که تفسیر طبری شامل چهل مصحف به زبان عربی را از بغداد به نزد ابو صالح منصور بن نوح بن نصر آوردند و امیر را چون خواندن آن دشوار آمد، فرمان داد که آن را به زبان پارسی ترجمه کنند ،پس امیر علمای ماوراءالنهر را گرد آورد و از ایشان فتوا گرفت که گرداندن آن به زبان فارسی روا باشد. سپس علمای ماوراءالنهر از بخارا و بلخ و سمرقند و اسپیجاب و فرغانه بر ترجمه‌ی این کتاب خط دادند و امیر از علما خواست تا از میان خویش کسانی را که فاضل‌تر و عالم‌تر باشند اختیار کنند تا این کتاب را ترجمه کنند و مترجمان فارسی متن مفصل تفسیر طبری را در هفت مجلد خلاصه کردند. علامه قزوینی ترجمه‌ی تفسیر طبری را به بلعمی نسبت داده اما مجتبی مینوی این قول را نپذیرفته است.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی اسلامی، جلد دوم؛ انتشارات سروش