دیوان آتش اصفهانی

معرفی دیوان آتش اصفهانی

دیوان آتش اصفهانی سروده های میرزا حسن بروجنی متخلص به «آتش» (۱۲۸۶ق – ۱۳۴۹ق)، از شاعران لطيف طبع و خوش ذوق اصفهان است. پدرش ملا محمد صادق میرزا آقا، که بروجن را ترک کرده و در اصفهان اقامت گزیده بود، در دستگاه امام جمعه های بزرگ اصفهان شغل ناظر داشت.

آتش در آغاز جوانی، به حرفه ظریف زنجیره بافی اشتغال و در فن گلدوزی مهارت داشت. او تا سال ۱۳۳۰ق زندگی خود را با این حرفه گذراند و چون از این راه مالی به هم رسانید، گل دوزی را رها کرد و تا پایان عمر به کار تجارت پرداخت. مدفنش در گورستان تخت فولاد اصفهان است. میرزا حسن ابتدا «بینوا» و متعاقباً «آتش» تخلص اختیار کرد و تخلص جدید را با تصرفاتی در مصرع حاوی تخلص پیشین، در برخی از غزلهای سابق خود نشاند. آتش را باید به تمام معنا غزل سرا خواند. غیر از غزل سه قصیده در مدح حضرت امیر دو قصیده در نعت امام حسین و قصیده ای در شکایت از روزگار و مدح حضرت حجت عليهم السلام (جمعاً حدود ۳۳۰ بیت)؛ چند قطعه بیشتر در ماده تاریخ فوت آشنایان و بستگان و قطعه ای در مدح امام زاده شاه رضا؛ همچنین دو ترکیب بند نسبتاً کوتاه در سوگ حسین بن علی علیه السلام دارد که، هر چند وزن آنها با ترکیب بند محتشم تفاوت دارد، بی گمان با نیم نگاهی به آن سروده شده است. در غزلهای او چند مرثیه هم دیده می شود. شمار اشعارش به حدود ۸۰۰۰ بیت بالغ می شود.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی (جلد چهارم)