لغت فرس نوشته ابو منصور علی بن احمد توسی

معرفی کتاب لغت فرس

لغت فرس (تأليف: اواسط سده‌ی پنجم قمری) لغتنامه‌ای با ۷۷۲ مدخل از اسدی طوسی است.

قدیم‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است و مؤلّف آن را به خواهش شاعری به نام اردشیر ابن دِیلَمسپار النجمی که آذری‌زبان بود تدوین کرده است و مقصودش نه تألیف یک فرهنگ عمومی بلکه گردآوری واژه‌هایی بوده است که در نظم و نثر آن روزگار به کار می‌رفته اما نزد آذری‌زبانان معروف نبوده است و هدفش از این کار یاری دادن به شاعران آن دیار در فهم سخن دری و شعر گفتن بدان زبان بوده است. هم از این رو، لغات در آن بر حسب حروف آخر مرتب شده است تا استفاده‌کننده بتواند آن‌ها را در قافیه‌ی شعر به کار گیرد. و دیگر اینکه مؤلف، پس از دادن معنی هر لغت، از اشعار استادان گذشته شاهدی آورده و بدین ترتیب نام و شعر آنان را حفظ کرده است – و بسیارند شاعرانی که جز در این فرهنگ نامی و اثری از آنان باقی نمانده است. نخستین بار به همت پل هورن (Paul Horm) در ۱۸۹۷ یا ۱۸۹۸ میلادی در گتینگن آلمان، نسخه‌ی بهتری در ۱۳۱۹ شمسی به تصحیح عباس اقبال، و نسخه‌ی دیگری در ۱۳۳۶ به تصحیح محمد دبیرسیاقی و باز نسخه‌ی دیگری به تصحیح فتح‌الله مجتبایی و علی‌اشرف صادقی بر اساس نسخه‌ی دانشگاه پنجاب (لاهور) و یازده نسخه‌ی دیگر در ۱۳۶۵ در تهران چاپ شد.

منبع: فرهنگ ادبیات فارسی / نوشته‌ی محمد شریفی / ویراسته‌ی محمدرضا جعفری / انتشارات معین / چاپ دوم 1387