کاوش در مبانی اخلاق نوشته دیوید هیوم

معرفی کتاب کاوش در مبانی اخلاق

کاوش در مبانی اخلاق تحقیقی است درباره‌ی اصول مقدم عمل اخلاقی، اثر دیوید هیوم (۱۷۱۱-۱۷۷۶)، فيلسوف اسکاتلندی. این اثر، روایت عامه‌فهم دومین و سومین بخش کتاب معروف رساله در طبیعت انسان است. پژوهش در ۱۷۵۱ منتشر شد. هیوم بلافاصله خصلت قوام‌دهنده و خاص عمل توأم با فضیلتی را برجسته می‌سازد. عمل توأم با فضیلت عبارت از این است که نسبت به دیگران و خود مفید و مطلوب واقع شویم. هیوم از این سخن نتیجه می‌گیرد که بنیاد خیر، مفیدبودن است. و چون غالباً مسئله عبارت از رضایت دیگری است، اخلاق مبتنی بر تکبر و خودپسندی درست نیست. در این‌جا هیوم به مکتب شافتسبری و هاچسون (پژوهش‌هایی درباره‌ی منشأ تصورات ما از زیبایی و فضیلت) نزدیک می‌شود که خیر را بیشتر موضوع ذائقه می‌دانند تا عقل، و در آخرین تحلیل آن را بر احساسات بنا می‌کنند. اگر چه عقل در تصمیمات اخلاقی وارد می‌شود خصلت حسن و قبح اعمال از عقل ناشی نمی‌شود. نقش عقل صرفاً تمیز میان صحیح و سقیم است. از مفهوم عام خیر و شر یا بررسی امور واقع هرگز نمی‌توان صفت «حسن» و «قبح» را استنتاج کرد.

منبع: فرهنگ آثار (جلد دوم)؛ انتشارات سروش.