تزوکات تیموری

معرفی کتاب تُزوکات تیموری

تُزوکات تیموری کتابی است نیمه‌تاریخی نیمه‌زندگی‌نامه‌ای منسوب به امیر تیمور گورکانی (وفات : ۸۰۷). این کتاب که احتمالاً در قرن یازدهم هجری، به قلم شخصی به نام ابوطالب حسینی تربتی یا عارضی، از اصیل ترکی جغتایی به فارسی ترجمه شده به ملفوظات تیمور یا واقعات تیموری نیز شهرت یافته است. ابوطالب، در مقدمه‌ی این اثر ادعا می‌کند که ملفوظات، حاوی شرح حوادث زندگی سردودمان تیموری از ۷ تا ۷۱ سالگی و نیز آرا و تدابیر وی و آیین ملک‌داری و اداره‌ی سپاه به قلم خود تیمور را در کتابخانه‌ی حاکم یمن یافته و بی‌درنگ به ترجمه‌ی آن مبادرت کرده است. او کار ترجمه را در هندوستان به پایان رسانده و در ۱۰۴۷ آن را به شاه‌جهان (حکومت : ۱۰۳۷-۱۰۶۸) تقدیم کرده است. شاه‌جهان، که متوجه می‌شود بعضی لغزش‌های تاریخی به ترجمه‌ی ابو طالب راه یافته و پاره‌ای از اطلاعات آن در تاریخ‌های مستندی مانند ظفرنامه‌ی شرف الدین علی یزدی (وفات: ۸۵۸) موجود نیست یا با مندرجات آن‌ها درست نمی‌خواند، یکی از سرداران خود، محمد افضل بخاری، را که نویسنده‌ای توانا نیز بود، به مقابله‌ی ترجمه‌ی ابوطالب با ظفرنامه مأمور کرد تا آن را از خطاهای تاریخی بپیراید. محمد افضل این ترجمه را پس از ویرایش‌های لازم ملفوظات صاحب‌قران نام نهاد و مقدمه‌ای بر آن نوشت. محققان در میزان تصرفات محمد افضل در ترجمه‌ی ابوطالب اختلاف دارند. بعضی این اصلاحات را جزئی و بعضی دیگر آن را در حد تجدید نظر کلی و بازنویسی دانسته‌اند.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی اسلامی، جلد دوم؛ انتشارات سروش