سالاریها نوشته بزرگ علوی

معرفی کتاب سالاری ها

سالاری‌ها رمانی از بزرگ علوی (۱۲۸۲- ۱۳۷۵)، نویسنده‌ی مشهور ایرانی است، که در ۱۳۵۷، که آثار او امکان چاپ در ایران یافت، منتشر شد. داستان در زمانی آغاز می‌شود که «سالارنظام»، وکیل مجلس شورای ملی، و برادر ناتنی او، «سالارنیا» برای تبلیغات انتخاباتی به شهر بروجرد می‌آیند. سالارنظام پسر «سالار» است که در آستانه‌ی به قدرت‌رسیدن رضا خان به لرستان آمد و، با برپا کردن چوبه‌های دار برای کشاورزان و معترضان، املاک فراوانی برای خود گرد آورد.

علوی سالاری‌ها را به این قصد نوشت که حال‌و‌هوای جامعه و جابه‌جایی طبقاتی در فاصله‌ی بین جنگ جهانی را تصویر کند ،وی از این دوره به حيث دوره افول خانواده های اشرافی قدیم و به قدرت رسیدن خانواده‌های تازه به دوران رسیده یاد می‌کند. سالاری‌ها نمونه‌ای از رمان‌های اجتماعی از نوع تهران مخوف، اثر مشفق کاظمی، و زیبا، نوشته‌ی محمد حجازی است که تعدّد شخصیت‌ها و تراکم حوادث برای ارائه‌ی تصویری واقع‌گرایانه و احساساتی از یک دوره‌ی تاریخی، از ویژگی‌های آن‌هاست. علوی، برای توصیف فساد و توطئه‌گری خانواده‌ای اَشرافی، چهره‌های داستانی گوناگونی را در این رمان وارد کرده که اغلب آنان نقش مؤثری در پروردن آن نمی‌یابند. نویسنده، با تأکید بر خصلت نوعی (تیپیک) این چهره‌ها، از غنای رمان می‌کاهد و به ترسیم تصویری نومایه از دوره‌ی مورد نظر خود نایل نمی‌شود. سالار، به حيث نماینده‌ی طبقه‌ی مالک سال‌های ۱۳۰۰ در ماجراها نقش‌آفرینی می‌کند. پسر او، سالارنظام، نیز در تغییر و تحول دوره‌ی پس از سقوط رضا شاه مالک – بوروکراتی است وابسته به قدرت‌های بیگانه. سالارنیا نیز، هر چند تحصیل‌کرده است، از جنم او و متکی به قدرت حاکم است. این چهره‌ها، به سبب تقیّد نویسنده به حفظ ویژگی‌های طبقاتی آنان به شخصیت‌هایی جاندار مبدل نشده‌اند.

منبع: فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی / جلد چهارم / نوشته‌ی علی آل داود و احمد سمیعی (گیلانی) / انتشارات سروش / چاپ اول 1396